LGS’de 719 Birinci, YKS-TYT’de 1 Kişi, AYT’de 2 Kişi: Neden Aynı Başarı Lise Döneminde Sürdürülemiyor?

Her yıl binlerce öğrenci liseye geçiş sınavı olan LGS’de ter döküyor. Ve her yıl sonunda yüzlerce tam puan alan “birinciler” açıklanıyor.
2025 yılı itibarıyla LGS’de 719 öğrenci tüm soruları doğru yanıtladı. Ancak aynı yıl YKS-TYT’de 1 Kişi, AYT’de 2 kişi tam puan aldı. Bu dramatik farkın arkasında ne var?
Ortaokulda parlayan yıldızlar, lisede neden sönüyor?

LGS ve YKS: Aynı Sınav Değil, Aynı Süreç Hiç Değil

LGS, çoğunlukla 8. sınıf konularını içeren ve çoktan seçmeli sorularla uygulanan, göreceli olarak kısa vadeli hazırlanılabilen bir sınavdır.
YKS ise, 9. sınıftan 12. sınıfa kadar tüm lise müfredatını kapsar ve iki aşamalıdır: TYT (Temel Yeterlilik Testi) ve AYT (Alan Yeterlilik Testi).

📌 Karşılaştırma:

LGS, güçlü bir kısa mesafe koşusuyken; YKS, strateji ve sabır isteyen bir maratondur.

Bilişsel ve Psikolojik Gelişim: Lise Çağı Fırtınalı Bir Dönem

Ortaokul öğrencileri, yaş itibariyle hâlâ ebeveyn kontrolünde ve motivasyonları daha kolay yönlendirilebiliyor.
Liseye geçildiğinde ise ergenlik, kimlik arayışı, sosyal baskılar, dijital bağımlılıklar, akademik yorgunluk ve gelecek kaygısı gibi faktörler devreye giriyor.

🔍 Lise döneminde sık karşılaşılan durumlar:

• Dikkat dağınıklığı ve erteleme alışkanlığı

• Sosyal medyaya aşırı zaman ayırma

• Aile içi çatışmaların artması

• Meslek seçimi ve gelecek endişesi

• Akademik motivasyon kaybı

Tüm bunlar, öğrencinin verimli, sürdürülebilir ve disiplinli bir hazırlık süreci yürütmesini zorlaştırır.

Lise Eğitimi: Eşitlik Değil, Fırsat Yarışı

LGS birincileri, Türkiye genelindeki en yüksek puanlı liselere yerleşir. Ancak bu okulların kaynakları, öğretmen kadrosu, sınavlara hazırlık kültürü ve öğrenciye sunulan bireysel destek birbirinden oldukça farklıdır.

Örneğin bazı liselerde:

• Haftalık 40 saat dersin yanında 10 saat etüt yapılırken,

• Bazılarında YKS’ye dönük hazırlık tamamen öğrenci inisiyatifine bırakılabilir.

Dolayısıyla başarı sadece öğrencinin değil, okulun sunduğu imkanların da bir yansımasıdır.

Uzun Vadeli Performans: Disiplin mi, Sistem mi?

YKS’ye hazırlanmak yalnızca ders çalışmak değil; bir yaşam biçimini benimsemeyi gerektirir.

İşte bu yüzden;

• Günlük planlama yapamayan,

• Zamanı verimli kullanamayan,

• Hedef belirlemeyen ya da motivasyonunu sürdüremeyen öğrenciler,
  LGS birincisi bile olsa YKS’de zorlanabilir.

Bireyin güçlü olması yetmez; sistematik ve destekli bir ortam da gerekir.

Eğitim Sistemi: Neyi Ölçüyor, Neyi Ödüllendiriyor?

Türkiye’de eğitim sistemi, ne yazık ki “başarıyı sınav sonucu ile tanımlar.”
LGS’de başarı gösteren öğrenciye alkış tutulur; teşvik edilir.
Ancak YKS sürecinde:

• Öğrenci yalnız bırakılır.

• Rehberlik desteği yetersizdir.

• Sınav odaklı eğitim baskın hale gelir.

• Stres yönetimi, motivasyon, mental sağlık gibi konular ihmal edilir.

Bu sistemsel dengesizlikler, birçok öğrencinin potansiyelini gerçekleştirememesine neden olur.

Başarı Bir Anlık Patlama Değil, Süreklilik Gerektirir

LGS’de başarı, öğrencinin potansiyelini gösterir.
Ama bu potansiyelin YKS’de de başarıya dönüşmesi; sadece zekâya değil, disipline, psikolojik sağlamlığa, çevresel desteğe ve doğru stratejiye bağlıdır.

🎓 Eğitim sistemimiz, yalnızca bilgiye değil; kişisel gelişime, rehberliğe ve süreç yönetimine odaklandığında bu uçurum kapanabilir.

✍️ Söz Sizde!

Sizce bu farkın temel nedeni ne?
Öğrenciler mi değişiyor, kuşak mı değişiyor, yoksa sistem mi yeterince desteklemiyor?

Yorumlar kısmında görüşlerinizi paylaşın.
Eğitim sadece sınavdan ibaret değil… Gelin, bu konuda birlikte düşünelim.